خبر و اخلاق خبرنگاری
خبر و اخلاق خبرنگاری
اهمیت خبر
به گزارش خبرنگار خبرگزاری امید اراک
خبر، ماده اولیه ارتباطات اجتماعی را تشکیل میدهد. در گفتوگوهای عمومی نیز خبر، شامل آگاهی و اطلاعاتی است که افراد درباره زندگی مشترک خویش به دست میآورند. انسانها برای دستیابی به زندگی بهتر، انتخاب راه مناسبتر، فعالیت در صحنه اجتماع و پرداختن آگاهانهتر به مسئولیتهای فردی و اجتماعی، همواره باید از حوادث و اتفاقهایی که در دنیای اطرافشان روی میدهد، باخبر باشند. در حقیقت، تهیه خبر یکی از اهداف اساسی وسایل ارتباطی به شمار میرود و رسانههای جمعی اساساً همراه با خبر متولد میشوند. نشر خبر و اطلاعرسانی در شکلگیری شخصیت اصلی یک رسانه ارتباطی، اهمیتی ویژه دارد. بنابراین، وسایل ارتباطی، انتشار اخبار را به عنوان نخستین هدف، در رأس فعالیتهای خود قرار دادهاند و میکوشند نیازهای خبری مخاطبان خود را تأمین کنند
عناصر خبر
هر خبرنگار پیش از هر چیز باید به شناسایی دقیق خبر بپردازد و با استفاده از ایدههای خود یا استناد به گزارشهای معتبر دیگران، جریان حقیقی آن را بیان و کیفیت و آثارش را به خوبی تشریح کند. با این شیوه، حقیقی بودن، نو بودن و جالب بودن خبر نیز که مهمترین ویژگیهای آن را تشکیل میدهد، رعایت خواهد شد. هر خبر هر چند کوتاه و کوچک، با توجه به اطلاعات زیر تکمیل میشود
ـ شخص یا اشخاصی که در واقعه، شرکت دارند یا واقعه به گونهای با آنها ارتباط مییابد.
ـ موضوع و نوع واقعه، یعنی آنچه واقعه را تشکیل میدهد.
ـ علت و انگیزهای که سبب ایجاد واقعه شده است.
ـ چگونگی وقوع که ترتیب و کیفیت واقعه را نشان میدهد.
ـ مکان وقوع و زمان آن.
این عناصر شش گانه خبر: کجا، که (چه کسی)، کی (چه وقت)، چه (چه چیزی)، چرا و چگونه (چهطور)، کلیشه و الگویی است که با طرح مناسب آنها در خبر، کمترین ابهامی برای مخاطب باقی نمیماند و نیازهای او از محتوای خبر به میزان قابل توجهی تأمین میشود
مراحل خبرنویسی
نگارش و تنظیم اخبار، یکی از مهمترین مراحل کار رسانههای خبری است که به مهارتهای ویژهای همچون تسلط بر موضوع خبر، آشنایی با متون خبر، تندنویسی، درستنویسی، سادهنویسی، رواننویسی، خلاصهنویسی، بهگزینی کلمات و عبارات، گزینش مناسب اطلاعات، تعیین حجم مناسب اطلاعات و نوشتن آمار و ارقام نیاز دارد. مرسومترین شیوه نگارش خبر، هِرم وارونه است که در آن، عبارت یا بند نخست، مهمترین بخش خبر را تشکیل میدهد. پس از آن نیز دیگر اطلاعات، به ترتیب تا کماهمیتترین بخش خبر میآید
اهمیت خبرنگاری
خبرنگار، کسی است که با استفاده از منابع خبری، وظیفه تهیه گزارش کامل و جامع و قابل پخش از یک واقعه را به عهده دارد. هر قدر دامنه فعالیت رسانه گستردهتر باشد، خبرنگاری در آن رسانه اهمیت فزونتری دارد. در این میان، خبرنگاری رادیو و تلویزیون، نیازمند تواناییها و آگاهیهای ویژهای است. خبرنگاری، ابزار و اهرمی مؤثر برای پیشبرد منافع دستاندرکاران رسانههاست. از این رو، تربیت آموزش خبرنگاران و گزارشگران چیره دست، اهمیت بالایی دارد؛ زیرا در حقیقت، خبرنگاران از مهمترین منابع تأمین اخبار دست اول رسانه به شمار میآیند
ویژگیها و مهارتهای خبرنگاری
خبرنگار حرفهای و ماهر، برای اطلاعرسانی به شکل مطلوب و بهینه، باید ویژگیها و مهارتهای زیر را داشته باشد:
1. شمّ خبری: خبرنگار باید دیدی قوی و قوه تشخیص نیرومندی داشته باشد.
2. در مسیر خبر بودن: خبرنگار باید راههای خبرگیری و زمان مناسب آن را خوب بشناسد
3. تخصص: هر خبرنگار با توجه به تخصص خود، در یک یا چند حوزه خبری به گردآوری خبر میپردازد. او همواره باید بکوشد در حوزه فعالیت خود، سطح آگاهی بالایی داشته باشد
4. ارتباط با مردم: خبرنگار باید پیوسته با مردم ارتباط داشته باشد و خواستهها و دیدگاههای آنها را در گزارشهای خود بازتاب دهد
5. تعهد در برابر مردم و مصالح جامعه: خبرنگار باید در مورد اجتماع و حفظ مصالح و منافع مردم متعهد باشد
6. روابط اجتماعی مناسب: خبرنگار لازم است از صفات صمیمیت، متانت، تفاهم و حسن نیت و از همه بالاتر، جلب اعتماد و رازداری برخوردار باشد.
7. سرعت عمل: در وسایل ارتباط جمعی، زمان در درجه اول اهمیت قرار دارد. عوامل تهیه و تنظیم خبر، باید کارهای خود را با در نظر گرفتن زمانی که در اختیار دارند، تنظیم کنند
8. خلاقیت و بهگزینی: هنر خبرنگاران، شناخت تنوع قلمروهای خبری و انتخاب بهینه از میان آنهاست و اینجاست که خلاقیت و ابتکار، حرف اول را میزند.
اخلاق خبرنگاری
: برخی ویژگیهای اخلاقی خبرنگار عبارت است از
1. احساس مسئولیت اجتماعی: این اصل، بیان کننده وظایف اجتماعی خبرنگاران است
2. صداقت و واقعنمایی: خبرنگار باید هر چیز را آن طور که هست، بنگرد و بکوشد آن را همانطور که دیده است، بیان کند
3. خبر برای همه: خبرنگار نباید مردم را از داشتن اطلاعات مفید موردنیازشان محروم کند یا این اطلاعات را تنها در اختیار گروه ویژهای از مردم قرار دهد
4. رعایت عدالت و انصاف: موضعگیری خبرنگار یا بنگاه خبری درباره خبر باید بر اساس حق باشد
5. سودمندی و فایدهرسانی: خبررسانی، ماهیتی آموزشی دارد و خبرنگار به حکم وظیفه اخلاقی و اجتماعی خود باید مروّج خوبیها باشد و به انتشار خبرهای سودمند بپردازد
بیاعتمادی به خبر
گاه بر اثر رعایت نکردن عواملی، مردم نمیتوانند به خبر رسانهها اعتماد کنند. برخی از این عوامل عبارت است از: صداقت نداشتن در فرآیند انتشار خبر، تناقضگویی، مبالغه و اغراق در فرآیند انتشار خبر، تحریف خبر، سانسور خبر، موثّق نبودن خبر، عینی و واقعی نبودن خبر، بیطرف نبودن در انتشار اخبار و جذابیت نداشتن در خبررسانی